De levensecht getekende personages en een zorgvuldige constructie zorgen ervoor dat beide verhalen je geen moment loslaten.
De jury van de Gouden Lijst 2014, bestaande uit:
- Jacqueline Ancona;
- Julienne van den Heuvel;
- Jolanda Hugens;
- Helma van Lierop (voorzitter) en
- Fleur Perneel
kende een Eervolle Vermelding toe aan Kieuw.
Uit het juryrapport:
‘Er was eens een goudvis en die goudvis was een meisje.
De oude vrouw had haar in een vissenkom gestopt en hield haar daar.
Maar de goudvis was een meisje.’
Dit is het sprookjesachtige begin van Kieuw, het verhaal van Filia die na de dood van haar moeder opgroeit bij haar wereldvreemde ‘Omafelie’. Omdat haar oma leeft als een kluizenaar, leidt ook Filia een wereldvreemd bestaan in een huis waarin tijd geen rol lijkt te spelen. Donkere gordijnen houden het zonlicht buiten. Boodschappenjongen Waldemar is al die jaren haar enige contact met de buitenwereld. Totdat haar oma overlijdt en Filia ineens naar buiten moet. Haar eenzaamheid en ontreddering zijn voelbaar vanaf de allereerste bladzijde. Zonder diploma’s en inkomsten moet ze zich staande zien te houden in een wereld die haar beangstigt. De redding komt van haar jeugdvriendin Kers die haar letterlijk en figuurlijk de wereld in trekt, en van Waldemar. De verhaallijn van Filia wordt verweven met die van Omafelie wanneer Filia het dagboek van haar oma vindt en er in begint te lezen. Terwijl het verhaal van Filia van begin tot eind realistisch is, heeft de geschiedenis van oma en haar liefde voor Kay Kieme, een bijzondere jongen met kieuwen, magisch-realistische elementen. Aan het slot komen de verhalen op een mooie manier samen.
Het eerste dat opvalt aan Kieuw is de bijzondere vormgeving: het boek begint met een zwarte bladzijde met witte letters, waarna pagina’s met zwarte en gouden letters elkaar afwisselen, aangevuld door illustraties die de grote rol van water in het verhaal onderstrepen en versterken. Deze vormgeving geeft het boek direct een mysterieuze sfeer die in de tekst door middel van watermetaforen sterk wordt uitgewerkt, zowel in het realistisch verhaal over de van de wereld vervreemde Filia als in het absurde, maar toch volstrekt geloofwaardige dagboekverhaal van Omafelie. De verbindende schakel is de verwijzing naar Twintigduizend mijlen onder zee van Jules Vernes. Wanneer Filia het memoblaadje van haar oma met daarop deze titel ontvangt, realiseert ze zich wrang dat het de beschrijving is van hoe haar leven tot op dat moment is verlopen. Maar de verwijzing naar het lievelingsboek van haar oma is ook de aanzet tot de ontrafeling van oma’s geheim. De levensecht getekende personages en een zorgvuldige constructie zorgen ervoor dat beide verhalen je geen moment loslaten.
Kieuw begint naargeestig, maar is zeker geen somber boek. Daarvoor is in eerste instantie Kers verantwoordelijk die zorgt voor een explosie van kleur. Zij is de lichte noot en de tegenpool van de
zorgelijke Filia. Door haar durft Filia langzaam maar zeker op eigen benen te staan en de wereld te ontdekken. Maar ook de liefde – die tussen oma en Kay Kieme en tussen Filia en Waldemar – maakt Kieuw tot een optimistisch boek.
Kieuw is een opvallende roman waarin twee bijzondere levensverhalen zich stap voor stap ontrafelen in een voortdurend heen en weer gaan tussen heden en verleden.
13 september 2014
Copyright (c) CPNB (de Gouden Lijst), Juryrapport de Gouden Lijst 2014
Bron: CPNB